दाङ जिल्ला मुलुकको पछिल्लो राजनैतिक विभाजन अनुसार प्रदेश नम्बर पाँचमा पर्ने बाह्र जिल्ला मध्ये एक जिल्ला हो । यस जिल्लाको दक्षिणमा भारतको उतर प्रदेश, पूर्वमा प्यूठान, अर्घाखाची र कपिलवस्तु जिल्ला, उत्तरमा सल्यान, प्यूठान, रोल्पा जिल्ला र पश्चिममा बाँके र सुर्खेत जिल्ला पर्दछन् । विभिन्न धरातलीय बनावटले घेरिएको यो जिल्ला समुद्र सतह देखि २१३ मिटर उचाईबाट शुरु भइ २०५८ मिटर सम्म फैलिएको छ । नेपालको मानचित्रमा ८२ डिग्री २ मिनेट देखि ८२ डिग्री ५४ मिनेट सम्म पूर्वी देशान्तर र २७ डिग्री ३६ मिनेट देखि २८ डिग्री २९ मिनेट सम्म उत्तरी अक्षांश बीच फैलिएर रहेको यस जिल्लाको क्षेत्रफल २,९५५ वर्ग कि.मि. छ ।
यस जिल्लाको पूर्व पश्चिम लम्बाई ९० कि. मि. र उत्तर दक्षिण चौडाई ७२ किलोमिटर छ । यस जिल्लामा कूल २ उपमहानगरपालिका, १ नगरपालिका र ७ गाउँपालिका रहेका छन् । यस जिल्लाको सबै भन्दा अग्लो उचाईमा रहेको ठाउँ बङ्गलाचुली गाउँपालिका अन्तर्गत पर्ने अर्खले हो, जुन समुद्र सतहदेखि २०५८ मिटरको उचाईमा रहेको छ । यस दाङ जिल्लाको सदरमुकाम घोराही ६७८ मिटर र तुल्सीपुर ६६३ मिटरको उचाईमा रहेको छ । 

यो जिल्ला राप्ती अञ्चलको सवैभन्दा महत्वपुर्ण आर्थिक सम्भावना, सामाजिक स्थिति एवं ऐतिहसिक तथा सांस्कृतिक दृष्टिकोणले नेपालकै प्रमुख जिल्लाहरु मध्ये एक जिल्ला हो । भौगोलिक रुपमा यस जिल्लामा भित्री मधेसका समथर फाँटहरु, यी फाँटहरुलाई चारैतिर वाट घेर्ने साना तथा मध्यम पहाडहरु समेत बाट निर्मित दुई उपत्यकाहरु र पहाडी धरातल (महाभारत तथा चुरे) समेत रहेका छन् । यी उपत्यकाहरु मध्ये उत्तरी अर्थात मथिल्लो उपत्यका ‘दाङ’ र दक्षिणी अर्थात तल्लो उपत्यका ‘देउखुरी’ को नामवाट परिचित छन् । यी दुवै उपत्यकाहरु पूर्व–पश्चिम भै फैलिएर रहेका छन्। दाङ उपत्यका नेपालकै सर्र्वािधक ठूलो उपत्यकाको रुपमा मात्र परिचित मात्र नभै एसियाकै ठूला उपत्यकाहरु मध्ये एक मानिन्छ । दाङ उपत्यका महाभारत र चुरे पहाडको बीचमा अवस्थित छ भने देउखुरी उपत्यका चुरे पहाड र डडुवा डाँडाका श्रृंखला बीचमा रहेको छ ।

राप्ती र ववई यस जिल्ला भै वग्ने ठूला नदिहरुको रुपमा परिचित छन् । राप्ती दाङ जिल्लाको दक्षिणी उपत्यका देउखुरीको पूर्ववाट पश्चिम भएर वगेको छ भने ववई दाङ उपत्यकाको दक्षिणमा रही पुर्व वाट पश्चिम तर्फ । यी नदीहरु वाहेक यस जिल्ला भएर वग्ने खोला नालाहरुमा कटुवा खोला, सिस्ने खोला, सेवार खोला, हापुर खोला, पत्रेखोला, संग्राम खोला, ग्वार खोला, पातु खोला, अर्जुन खोला, आदी प्रमुख हुन् । त्यसैगरी जिल्लाका प्रमुख ताल, तलाउ तथा दहहरुमा बाह्रकुने दह, तप्त कुण्ड, जखेरा ताल, चरिङ्गे दह, भोटे दह, किचेनी दह, ज्यामिरे दह, पर्दछन् भने पुरन्धारा छहरा र सुन छहरा यस जिल्लाका प्रमुख झरनाहरु हुन्।
 
जिल्लाको दक्षिणमा पर्ने देउखुरी तथा सो भन्दा दक्षिणी क्षेत्रमा उष्ण प्रकारको जलवायु   छ भने उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने दाङमा उपोष्ण प्रकारको जलवायु रहेको छ । त्यसैगरी जिल्लाको उत्तरी पहाडी क्षेत्रमो शितोष्ण प्रकारको जलवायु रहेको छ । यहाँको वायुमण्डलको सापेक्षिक आर्द्रता कम भएका कारण हावा सुख्खा महसुस हुन्छ ।  यहा कोइला र चुनढुङ्गाका साथै तामा, मट्टितेल लगाएतका खनिज पदार्थको प्रचुरता रहेको मानिन्छ ।  

मूख्य र्धािर्मक तथा ऐतिहासिक स्थलहरुमा अम्विकेश्वरी मन्दिर, कालिका भगवती मन्दिर,  शिद्धरत्ननाथ पीठ, पाण्डवेश्वर शिव मन्दिर, बराहक्षेत्र वाह्रकुनेताल, गढीटाकुरा मन्दिर, जाल्पादेवी मन्दिर, कालिका–मालिका मन्दिर, बगार बाबा मन्दिर, वागेश्वरी, देवीकोट मन्दिर, शिद्धेश्वर शिव मन्दिर, ॐ शिरडी साई मन्दिर, राधाकृष्ण मन्दिर, रामजानकी मन्दिर, नमः छुः वौद्ध गुम्वा आदि रहेका छन् ।  

यहाँका प्रमुख जातजातिहरुमा थारु, क्षेत्री, मगर, व्राह्मण, कामी, दमाई, सन्यासी,सार्की, कुमाल, यादब र ठकुर आदी रहेका छन । यहाँ हिन्दु, वौद्ध, क्रिश्चियन, इस्लाम आदि धर्माबलम्वीहरु रहेका छन्।

दाङ जिल्लाको आर्थिक मेरुदण्ड मूलतः कृषि नै हो । हाल सम्म यो जिल्ला खाद्यान्न उत्पादनको तथा मागको दृष्टिकोणले आत्मनिर्भर मात्र नभै खाद्यान्न वचतको स्थितिमा छ । यस जिल्लामा गरिने कृषि कार्र्यिभत्र पनि अन्नबाली, नगदेबाली, फलफुल खेती, मौरीपालन, कुखुरा पालन, पशुपालन र माछापालन उल्लेखनीय रहेका छन्। मह, दूध, मासु मौसमी–बेमौसमी तरकारी उत्पादनका लागि यो जिल्ला मुलुककै अग्रणी जिल्लाहरूमध्ये पर्दछ तापनि यहाँको परम्परागत तथा पछौटे कृषि प्रणालीमा खासै सुधार आउन नसकेको स्थितिलाई सजिलै संग महसुस गर्न सकिन्छ ।
 
प्रमुख नदी र तालहरू राप्ती बबई ग्वार खोला, बाह्रकुने दह, चरिङ्गे दह, ज्यामिरे ताल, तत्त्व कुण्ड, भोटे दह, जखेरा ताल, पुरन्धारा झरना, धागेछहरा आदि हुन्।